İnsanın en temel ihtiyaçlarından biridir barınma güdüsü, ve bunun sonucunda bir ev sahibi olma isteği. Yerleşik olduğumuz şehirde bu ihtiyacımızı karşıladıktan sonra dahi, imkanı elverenler için bu isteği biraz daha çeşitlendirmek sık rastladığımız bir davranış biçimidir. Başka bir şehirde, hatta belki farklı bir ülkede ev sahibi olmak çoğu zaman cazip gelir. Gerek yılın belli dönemlerinde gidip orada yaşamak için gerekse o evden kiralama vasıtasıyla bir getiri elde etmek için bu düşünce içerisine giriyor olabiliriz. İşte tam bu noktada dünya şehirleri arasında öne çıkan bir şehirdir Londra ve dünyanın her yerinden insanları kendine çekmektedir. Bunun sebeplerine önceki yazılarımızda değinmiştik, ancak tek bir cümleyle özetlemek gerekirse tarihini, kültürünü, kozmopolit yapısını, turistik ve sanatsal alanlardaki gücünü örnek olarak gösterebiliriz.
Peki Londra’da ev sahibi olmak için ne gerekli? Öncelikle İngiltere vizesi ya da oturma izni olmadan da dünyanın her yerinden her vatandaşın İngiltere’de ev sahibi olma hakkı olduğunu hatırlatalım. Londra’nın dünyada gayrimenkulün en pahalı olduğu şehirlerden biri olduğu gerçeğini de bir tarafa koyarsak yüksek bir bütçe ayırmak ile işe başlayabiliriz.
Sonrasında ise İngilteredeki gayrimenkul yasalarının farklı işlediğini ve sürecin adımlarını iyi kavramamız gerekiyor. İngiltere’de işler satıcıyla anlaşıp sonrasında tapuya giderek işlemi aynı günde bitirmek şeklinde yürümüyor maalesef. Avukatların dahil olduğu uzun bir hukuksal süreçten geçiliyor.
Bu noktada belki de ilk açıklamamız gereken 3 temel kavram
Freehold (toprak ve bina üzerinde sahiplik hakkı),
Leasehold (uzun süreli kiralama) ve
Share of Freehold (hissedarlar arasında paylaşılan toprak ve bina sahiplik hakkı).
Eğer müstakil bir eviniz varsa o zaman Freehold size aittir. Bununla birlikte, eğer bir daireniz varsa, büyük bir ihtimalle o daire üzerindeki Leasehold’un sahibi olursunuz. Üçüncü bir opsiyon ise ikisinin bileşkesi diyebileceğimiz Share of Freehold’dur. Peki tüm bunların anlamı nedir ve neden önemlidir?
Freehold: Sahip olduğunuz evin binası ve altındaki arazinin sahibi siz iseniz (genelde müstakil evler için geçerlidir) bu Freehold sahibi olduğunuz anlamına gelir.
Leasehold: Eğer bir evin Leasehold’una sahip iseniz belirli bir süre için o evin sahibi olma hakkı sizdedir (yani aslında uzun süreli kiracısınız). Leasehold sahibi olarak toprak sahibi ile (Freeholder) uzun süreli bir kiraz sözleşmeniz (Lease Agreement) olur. Bu sözleşmede o mülk üzerinde ne kadar yıl hak sahibi olduğunuz, diğer haklarınız, kısıtlarınız ve daha bir çok hukuksal detay bulunur. Teoride bahsi geçen süre dolduğunda mülk tekrar toprak sahibine geçer, pratikte ise Leaseholder’ınsözleşmeyi uzatma hakkı olduğu için bu sözleşmeler sürekli yenilenir. Bazı kira sözleşmeleri 99 yıllık bir süre için verilirken, bazıları 999 yıl için geçerlidir. Çoğu banka mortgage kredisi vermek için bir evin kira sözleşmeşinde en az 75 yıl olmasını şart koşar.
Share of Freehold: Bir dairenin Lease’ine sahip olup aynı zamanda o dairenin içinde bulunduğu binanın ve altındaki arazinin de hissedarı olabilirsiniz. Işte bu noktada iki farklı sahiplik rolünüz olmuş olur.
Bu üç temel kavramı mümkün olan en basit haliyle özetlemeye çalışsak da İngiltere’de gayrimenkul mülkiyeti yasalarının ne denli kompleks bir yapı içerisinde olduğu açıkça görülmektedir.
Ev Alım Süreci
Satın almak istediğiniz bir ev buldunuz, bir sonraki adım acenta üzerinden satıcıya bir teklif yapmaktır. Teklifiniz kabul edildikten sonra, aşağıdaki adımlar uygulanmaya başlar:
Mortgage Kredisinin Ayarlanması: Mülk bedelini nakit olarak ödemek istemezseniz, bir aracı ile veya doğrudan bankaya başvurarak satın alımınız için finansman sağlayabilirsiniz. Yurtdışı alıcılar için mortgage kredi oranları İngiltere’de yaşayanlara göre biraz daha yüksektir. Örneğin mevcut ekonomik koşullarda, yurtdışından gelen bir alıcı için 20 yıllık tipik bir oran yıllık yaklaşık % 3 civarındadır, İngiltere’de yaşayıp gelir elden eden biri için ise bu oran % 2 civarındadır.
Avukat Tutulması: Avukat, mülkün alımındaki hukuki çalışmayı yürütür. Bu çalışmanın en önemli kısımlarından birisi mülkün değerini etkileyebilecek planlama ile ilgili ya da lokal/çevresel faktörler kaynaklı bir sorun olup olmadığını araştırmaktır. Bu çalışmayı belediyeler ve yetkili devlet organlarıyla yazışarak yürütür ve sonrasında buna yönelik bir rapor oluşturur.
Değerleme Uzmanı Atanması: Evin değerine etki edebilecek potansiyel sorunlar olup olmadığı profesyonel ekipler tarafından yapılan detaylı bir inceleme sonucunda ortaya çıkarılır.
Alım/ Satım Sözleşmesi: Bu aşamada her iki taraf alım ve satım yükümlülüklerini yerine getirmek için sözleşmeye imza atar. Alıcı evin değerinin %10’unu depozito olarak satıcının avukatına gönderir.
Sonuçlandırma: Mülkün satın alınma işleminin tamamlandığı aşamadır. Kalan borç, alıcının avukatının hesabından satıcının avukatının hesabına aktarılır. Avukatınız, satışın kaydının yapılması için Tapu Idaresine başvurur.
Zamanlama
Tüm bu sürecin ne kadar zaman alacağı alınan ev tipine göre ve de nakit ya da mortgage ile alınmasına göre farklılıklar gösterebilir. Aşağıdaki senaryolarda evin nakit alındığı varsayılmıştır.
Senaryo 1 - Bireysel satıcıdan Leasehold ev alınması: Normal şartlarda işlemlerin tamamlanması 6-8 hafta sürer. Avukatınız Lease kontratında sorgulanacak noktalar tespit ederse bu süreç daha da uzayabilir.
Senaryo 2 – Inşaat firmasından yeni yapılan bir evin alınması: Inşaatı devam eden bir proje için aşağıdaki gibi bir zamanlama düşünülebilir.
- Projenin 2 yıl sonra tamamlanacağını varsayalım
- Öncelikle evi rezerve etmek için bir depozito ödenir (genellikle £2,000-£5,000 arası).
- Avukatlar karşılıklı çalışarak alım/satım sözleşmesini 3-4 hafta içerisinde her iki tarafa imzalatır. Bu aşamada evin fiyatının %10’u ödenir.
- Bazı durumlarda 6 ay sonra %10’luk bir ara ödeme daha alınır, kalan kısım ise ev tamamlandığında ödenir.
Masraflar
Ev alımı birçok farklı alım masrafını da beraberinde getirir. Aşağıda örnek teşkil etmesi açısından £1 milyon’luk bir evin ortalama alım masraflarını görebilirsiniz:
- Avukatlık: £2,500 - £3,500
- Değerleme Uzmanı: £1,000 - £2,000
- Mortgage kredisi (aracı ve bankanın toplam masrafı): £5,000-£8,000
- Alım Vergisi: £43,750
Emlak Danışmanı: £5,000-£10,000 (sizin adınıza uygun ev araştırmasını yaparak alımın en uygun maliyet ve şartlarda gerçekleşmesinin sağlanması)