Hukuk Devleti Günü

Hukuk devleti, sınırları içerisinde kamu erkinin değişmezlik ve süreklilik temeline dayalı olarak değer ve hukuk düzenine bağlı olduğu bir devlet şeklidir. Mutlakiyetçi devletlerden farklı olarak devlet gücü, vatandaşları keyfi uygulamalardan korumak amacıyla yasalar yardımıyla tanımlanır (Şekli Hukuk Devleti kavramı).

Modern anlayış temelindeki bir hukuk devleti bunun dışında maddi anlamda adaletli bir düzenin yaratılması ve korunmasını hedefler (Maddi Hukuk Devleti kavramı). Nesnel değer yargıları bireylerin öznel haklarından farklı olarak, belirlenmiş prensipler aracılığıyla kanun koyucunun sınırlanması işlevi görürler.

Hukuk devleti, toplumsal örgütlenme tarzının yukarıda ele alınan aşamalardan geçtikten sonra ulaştığı çağdaş ve en ileri düzeyi olduğu kabul edilir.

1993’ten beri 5 Mart Günü İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi  tarafından  “Hukuk Devleti Günü” her yıl  kutlanmaktadır. Ayrıca  5 Mart tarihi Yargıtay ve Danıştay’ın ayrı kurumlar halinde çalışmaya başlamalarının yıl dönümü olduğu belirtilmektedir.

5 Mart 1868 yılında idari yargı ve adlî yargı birbirinden ayrılmış. İşte her sene bugünü Hukuk Devleti Günü olarak kutluyoruz. Peki, bu tam olarak ne demek? Hukuk devleti olmanın avantajları nedir, kanuna uygunluk ve hukuka uygunluk arasında ne gibi farklar var, sizin için özetledik. Evrensel temel hak ve hürriyetlerin anayasal güvence altında olduğu nice 5 Mart’lar dileyerek, Türkiye’de hukuk devleti kavramıyla sizi başbaşa bırakalım.

Öncelikle kanuna uygun olma ile hukuka uygun olma terimlerinin ne anlama geldiği ile başlayalım. Bildiğiniz üzere ülkemizde kanunlar, yasama organı dediğimiz Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından çıkarılmaktadır. Kanun çıkarmanın usulü ise en basit anlatımla mecliste koltuğu bulunan siyasi parti veya bağımsız milletvekillerinin uzun saatler süren görüşmeleri ve hararetli tartışmaları sonucunda ellerini kaldırıp indirmeleri şeklinde tarif edilebilir.

Peki, milletvekilleri tarafından oylanarak oluşturulan bu kanunların kendisi başlı başına hukuka aykırılık teşkil ederse durum ne olur? Denetleme mekanizması nasıl işler? Yasama organını kim denetler? Kuvvetler ayrılığı olarak nitelendirdiğimiz yasama, yürütme ve yargının birbirinden bağımsız olması hukuk devleti kavramının olmazsa olmaz unsurudur.

Hukuk Devleti Günü her yıl 5 Mart’ta kutlanır.